مجله ایرانی به گزارش خبرگزاری صداوسیما ، شبکه خبر شنبه در برنامه صف اول با حضور آقای نگاهداری رئیس مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، موضوع جایگاه مرکز پژوهش‌ها در تحقق نقش نظارتی و قانونگذاری مجلس را بررسی کرد.
مقدمه: امروز رهبر معظم انقلاب در دیدار مردمی بر نقش مجلس در ریل گذاری امور کشور تأکید کردند طبق قانون اساسی ، از اوایل دهه هشتاد در مجلس نقش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی پر رنگ شد ، به خصوص در دهه اخیر منشأ تصمیم‌گیری‌ها و قانون‌گذاری‌ها و تحلیل‌های زیادی بوده و بر رای نمایندگان در مجلس تأثیر گذاشته است.
سوال: آقای دکتر شما تعبیری را استفاده کرده بودیدکه مرکز پژوهشهای مجلس از کارگزاری به کارفرمایی پیشرو تبدیل شده منظورتان آیا این است که مرکز پژوهش‌ها توانسته نقش لوکوموتیو را در مجلس بازی کند و به نوعی تعیین بکند که اصلا باید به چه فکر کرد ؟
نگاهداری: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی به عنوان بزرگ‌ترین مرکز پژوهشی حاکمیتی شاید وظیفه اصلی اش باید این باشد که تحولات ایران و جهان و منطقه و مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی را رصد کند و این کار را پیش دستانه انجام بدهد تا قبل از اینکه مسائل حالت بحرانی پیدا کنند. اینها را شناسایی کند و با راهکار‌های لازم در اختیار مسئولان و نمایندگان مجلس قرار بدهد و طبق اساسنامه مرکز ، صرفا وظیفه مشورت به نمایندگان را ندارد بلکه به قوای سه‌گانه و نهاد‌های حاکمیتی، وظیفه داریم که مشورت علمی و تخصصی را ارائه دهیم.
این بحث کارفرمایی پیش رو اشاره دارد به رویکرد پیش دستانه مرکز پژوهش‌ها که ننشیند منتظر این باشد که صرفاً به طرح‌ها و لوایحی که می‌آید در مجلس بپردازد و نظرهای مشورتی بدهد بلکه خودش به عنوان یک مرکز علمی فعال به رصد تحولات و ارائه بسته‌هایی پیشنهادی اقدام کند. به عنوان مثال واقعیت امروز این است که دشمنان ایران تمرکز ویژه‌ای کردند که ایران را بی آینده نشان بدهند هم دارند با تبلیغات شان سعی می‌کنند غرور ملی را از مردم ما بگیرند هم آرمان ملی را از مردم ما بگیرند.
اگر غرور ملی را از ما بگیرند در حقیقت این که ما به گذشتگان مان افتخار کنیم و مسیر آنها را دنبال کنیم این را گویا از ما می‌گیرند اگر آرمان ملی را از ما بگیرند اینکه ما انگیزه و تحرک برای ساختن ایران آینده را داشته باشیم گویا از ما گرفتند الان با توجه به اینکه چشم‌انداز بیست ساله نظام به سال‌های انتهایی خودش نزدیک شده در این شرایط شاید یکی از راه‌های خنثی کردن توطئه‌های دشمنان ارائه تصویری از ایران آینده است ، مثلاً آمدیم در مرکز پژوهش‌ها منشور هم آفرینی ایران و آینده را در هفت ، هشت محور تحولی طراحی کردیم در اختیار نهاد‌های حاکمیتی و مسئول گذاشتیم و توضیحات لازم را دادیم.
یا مثلاً ما منشور حکمرانی مردمی را در همه حوزه‌ها اداره کشور در حوزه سیاست و اقتصاد ، اجتماع و فرهنگ ، علم و فناوری، قضاوت و نظایر اینها کار کردیم با مصادیق کاملاً عملیاتی ، وقتی رهبر معظم انقلاب روی مردمی‌سازی تأکید می‌کنند، وقتی ریاست محترم مجلس یازدهم می گوید مردمی‌سازی یکی از شعار‌های اصلی تحولی مجلس یازدهم است ما درباره این موضوع فعال برخورد کردیم و بسیج کردیم همه دفاتر مرکز پژوهش‌ها منشور حکمرانی مردمی را در ابعاد مختلف اداره کشور که چه جوری می‌توانیم از ظرفیت‌های مردم برای حل مسائل کشور استفاده کنیم. الان واقعیتش این است که در همه کشور‌ها هم شاید حرکت‌های حل مسئله‌ای از پایین به بالا دارد جای خودش را پیدا می‌کند به جای رویکرد‌های از بالا به پایین، وقتی حکمرانی جایگزینی حکومت داری می‌شود اشاره به همین حرکت از پایین به بالا، یعنی حضور مردم ، میدان را به مردم دادن، بازکردن فضا برای استفاده از ظرفیت‌های مردمی، مثلا ما این کار را در قالب منشور حکمرانی مردمی داریم دنبال می‌کنیم و یا مثلاً ما در برنامه هفتم توسعه پیش دستانه یک سال قبل از اینکه دولت برنامه هفتم مجلس بدهد مطالعات راهبردی لازم را راجع به تحلیل شرایط جامعه بین‌المللی، تحلیل شرایط منطقه ظرفیت‌های داخلی همه اینها را انجام دادیم یک بسته پیشنهادی برنامه هفتم را با همه احکام و موادش تنظیم کردیم در اختیار دولت ، در اختیار مجلس ، مجمع تشخیص مصلحت نظام ، دفتر مقام معظم رهبری قرار دادیم ، یا مثلاً تشکیل دبیرخانه دائمی مبارزه با فقر و فساد و تبعیض ، الان ما با همکاری نهاد‌های نظارتی آمدیم دویست و دو تا گلوگاه نظارتی را شناسایی کردیم روی تبیین علت شکل‌گیری فساد و، تحلیل و ریشه‌یابی آن و ارائه راهکار‌های کاملاً مشخص و عملیاتی ، می‌دانید مبارزه با فساد شاید اصلش در مجلس و دولت باید انجام بشود.
آنچه قوه قضاییه مبارزه می‌کند مبارزه با مفسد است اصل مبارزه با فساد این است که جلوی گلوگاه‌ها را بگیری پیشگیری کنید ما مثلاً در همین مرحله اول ورود مان در دبیرخانه تا حالا سی و هفت بسته عملیاتی پیشگیری از فساد را در حوزه‌های مختلف با تبیین چرایی ریشه‌یابی و ارائه راهکار‌ها در اختیار نهاد‌های مسئول ونهاد‌های نظارتی قرار دادیم که تدابیر لازم را در این زمینه انجام بدهند،
سوال : می‌توانید مثال‌هایی بزنید که ببینم دقیقاً چه اتفاقی افتاده بعد از اینکه شما این حرکت فعال را در مرکز پژوهش‌ها دنبال کردید؟
نگاهداری: ببین این رویکرد فعال نمونه‌اش در میزان تولیدات علمی و فعالیت‌های علمی مرکز پژوهش ها است که خودش را در این دو سال و سه ماه که ما داریم این رویکرد در مرکز دنبال می‌کنیم نشان داد، میزان اظهار نظر‌ها راجع به طرح‌ها و لوایح چهل و چهار درصد افزایش پیدا کرده میزان گزارش‌های راهبردی و نظارتی که مرکز پژوهش‌ها طبق وظیفه‌اش تهیه می‌کند صد و بیست و هشت درصد افزایش پیدا کرده، میزان پیش‌نویس قوانینی که ما می‌نویسیم برای حل مسائل کشور و در اختیار کمیسیون‌ها قرار میدهیم پانصد و هفتاد و پنج درصد افزایش پیدا کرده ما فقط در همین سال گذشته صد و هفده پیش‌نویس قانون تهیه کردیم و در اختیار کمیسیون‌های مختلف مجلس به فراخور نیازی که داشتند قرار دادیم یا این رویکرد پیشروانه باعث شد که میزان نشست‌های تخصصی که مرکز پژوهش‌ها برگزار می‌کند با مراکز دانشگاهی، مراکز بیرونی، پژوهشگران و نخبگان ، صد و هشتاد و نه درصد افزایش پیدا کند، در یک سال سه هزار و دویست تا نشست بوده و این یعنی یک افزایش صد و هشتاد و نه درصدی یا مثلاً میزان حضور مرکز پژوهش در جلسات کمیسیون‌های مجلس و کارگروه‌ها دویست و شصت و هشت درصد افزایش پیدا کرده.
سوال: می‌توانید مثال بزنید برای همه ملموس‌تر می‌شود که دقیقاً کجا شما توانستید این تأثیر پژوهش محور را بر خروجی کار مجلس بگذارید؟
نگاهداری: یکی از مصادیق خیلی مهم آن برنامه هفتم توسعه بود که مرکز پژوهش‌ها بسیار نقش داشت در ارائه پیشنهادها و تصویب آن پیشنهادها، .و دیگری در لایحه بودجه یک هزار و چهارصد و دو بود ، در لایحه بودجه هزار و چهارصد و سه بود ، در طرح اقدام راهبردی بود در قانون اصلاح نظام بانکی بود مرکز پژوهش‌ها محور این کار بود و در دو سال تلاشی که صورت گرفت اخیرا دیدید که این قانون هم به تصویب رسید و ابلاغ شد و یا در طرح تعارض منافع که همین الان در دستور کار مجلس شورای اسلامی است محور طراحی این کار با مرکز پژوهشهای مجلس بوده ، ما صد و هفده تا پیش‌نویس قانون در یک سال آماده کردیم و در اختیار مجلس قراردادیم.
یا پیش نویس قانون سامان‌دهی تشکل‌های اجتماعی یا سازمان ملی مهاجرت ، در مرکز پژوهش‌ها تهیه کردیم و در دستور کار مجلس قرار گرفت.
سوال: شما از شناسایی ۲۰۲ گلوگاه فساد در مرکز پژوهش‌ها صحبت کردید با ذکر مثال بفرمایید
نگاهداری: این دویست و دو تا گلوگاه فساد را نهاد‌های نظارتی مثل سازمان بازرسی کل کشور، وزارت اطلاعات و نظایر اینها که در اختیار ما قرار دادند و ما ورود کردیم روی ریشه یابی و ارائه راهکار ، سی و هفت تا را تا الان جلو بردیم در عرصه‌های مختلف هست ، فرض کنید مجموعه روابط ناسالم و یا کارکرد‌های خارج از وظایف و قانونی که مثلاً بانک‌ها انجام می‌دهند و باعث می‌شود که نا ترازی‌های بانکی ایجاد بشود ، این ناترازی‌های بانکی باعث تورم می‌شود و مردم آسیب می‌بینند.
یا بالاخره در حوزه ورزش ورود کردیم بحث‌هایی که در فدراسیون‌های ورزشی وجود دارد، در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های آنها که مثلاً تعارض منافع در کجا‌ها باعث می‌شود که فساد در مجموع شبکه ورزش کشور شکل بگیرد یا در نظام بانکی ما چه منافعی وجود دارد، در صندوق‌های بازنشستگی به همین ترتیب اینهارو ما دونه دونه داریم در این ستاد بررسی می‌کنیم که اخیرا همه اینها را در قالب یک بسته تدوین کردیم و در اختیار نهادها قرار میدهیم.
سوال: مثال می‌توانید برایش بزنید؟ بینید این که من تأکید می‌کنم مثال برای که ملموس می‌کند که چطوری فساد اتفاق می‌افتد حالا از قضا من چند سال پیش خودم درگیر ساخت یک مستند درباره فساد بودم و بعضی از این مصادیق را که دنبال می‌کردیم خیلی جالب بود که چطور باعث بروز فساد می‌شود مثلاً در نظام سلامت و یا قاچاق سوخت از کشور که وقتی عینی‌تر به اینها ورود پیدا می‌کنیم اساساً مشخص می‌شود که فساد چه جوری بوجود می‌اید، ذهنیت بسیاری از مردم این است که در فساد ، فقط یک آدم فاسد می‌خواهدبا زد و زدوبندی کاری کند و بتواند یک فسادی را رقم بزند.اما خوب در عمل می‌بینیم که اینجوری نیست یعنی فساد مثل یک موجود زنده عمل می‌کند وقتی یک جا جلویش را می‌گیرید ، مسیر دیگری را پیدا می‌کند شما چه مثالی می‌توانید برایش بزنید که عینی اش کنید و برای مردم ملموس باشد؟
نگاهداری: مثلاً در بحث سازمان مالیات اینکه رابطه مستقیم فرد به فردی که بین مؤدیان مالیاتی وجود دارد با آن‌هایی که مالیات می‌پردازند و کارشناسان حوزه مالیات این رابطه باعث می‌شود که برخی جا‌ها مفسده‌ای آنجا شکل بگیرد هم در تعیین میزان مالیاتی که فرد بخواهد بپردازد. یا فرار مالیاتی رخ بدهد اینکه ما بیاییم سامانه محوری را در مجموعه نظام مالیاتی کشور حاکم کنیم که این ارتباط‌ها فردی را از بین بردیم.
سوال: شبیه اتفاقی که درباره صدور مجوز کسب کار افتاد؟
نگاهداری: یا مثلاً فرض کنید در شبکه بانکی کشور بانک‌ها می‌آیند به جای اینکه منابع را در قالب تسهیلات در اختیار مردم قرار بدهند بنگاه‌داری می‌کنند می‌روند خرید ملک می‌کنند و در حقیقت از گردونه سرمایه مولد که در قالب تسهیلات به مردم خدمات بدهد تبدیلش می‌کنند به سرمایه غیر مولد، در قالب مسکن و غیره ، داریم نظارت بانک مرکزی و اقتدار بانک مرکزی را دنبال می‌کنیم که بانک مرکزی بتواند روی بانک‌های دولتی و خصوصی مقتدرانه نظارت لازم را داشته باشد که بتواند این کج کارکردی‌هایی که به نوعی مفسده ایجاد می‌کند و خدمت‌رسانی به مردم را مختل می‌کند ، جلویشان را بگیرد.
سوال: کدام یک از اینها الان در مسیری افتاده که اصلاح بشود؟
نگاهداری: الان مثلاً قانون بانک مرکزی تصویب شد و بنا شد با تدابیری که اونجا دیده شده امکان نظارت مستمر و بیشتر و مقتدرانه بانک مرکزی و شبکه بانکی کاملاً افزایش پیدا کند.
سوال: یعنی قدرت بانک مرکزی را بیشتر می‌کند در نظارت؟
نگاهداری:بله.
سوال:مثال دیگری هم دارید؟
نگاهداری:همین مالیات.
سوال: مالیات را به کجا رساندید؟
نگاهداری: مالیات را الان خود سازمان مالیات به طور جدی دنبال می‌کند که ان‌شاءالله این پیاده سازی بشود و سامان محوری حاکم باشد.
سوال: در دوره مجلس یازدهم که تقریباً کمتر از شش ماه به پایان باقی مانده اثرگذارترین کاری که مرکز پژوهشهای مجلس بتوانید بگویید انجام داده چی بوده؟
نگاهداری: یکی بحث تنقیح قوانین با هوش مصنوعی بود.سال‌ها بود که مطالبه رهبر معظم انقلاب تنقیح قوانین بود حدود پنجاه و دو تا کد قانونی وجود دارد که در این سال‌های گذشته کلاً یازده تا از این کد‌ها انجام شده بود و به صورت دستی انجام می‌شد ما برای اولین بار تنقیح قوانین را با هوش مصنوعی در مرکز پژوهش‌ها انجام دادیم که ریاست محترم مجلس هم گزارشی را در دیدار نمایندگان با رهبر معظم انقلاب خدمتشان ارائه دادند ما آمدیم سه هزار تا نسخ صریح را با راستی‌آزمایی تقریباً نود و نه درصد با هوش مصنوعی انجام دادیم به اتمام رساندیم نسخ‌های ضمنی را هم تقریباً پنجاه درصدش را پیش بردیم با راستی آزمایی حدوداً هشتاد درصد این کار را انجام دادیم و ان‌شاءالله در بازدیدی هم که همین اخیراً چند روز پیش ریاست محترم مجلس از مرکز پژوهش‌ها داشتند ایشون خیلی تأکید ویژه‌ای کردند که ما حتماً تا انتهای مجلس یازدهم، مجلس یازدهم به اتمام برساند این طرح تنقیح قوانین را هم در نسخ‌های صریح و هم در نسخ ضمنی که برنامه‌ریزی که ما کردیم ان‌شاءالله تا انتهای مجلس یازدهم ما این بحث را به انتها می‌رسانیم این یکی از کار‌هایی بود که در مرکز پژوهش‌ها انجام شد رویکرد دوم ؛ به ما گله می‌شد که شما فقط از پژوهشگران تهران استفاده می‌کنید و از این‌همه پژوهشگر و استادانی که در سی و یک استان کشور حضور دارند در نظام تقنینی کشور خیلی استفاده نمی‌شود. ما اندیشکده‌های حکمرانی و قانون گذاری استانی را راه‌اندازی کردیم با مشارکت خود دانشگاه‌های هر استان تو هر استان دانشگاه‌های این استان در حوزه‌های مختلف به شراکت گرفتیم و شورای راهبری علمی آنها شکل گرفت و الان ما دیگر مثلاً در بحث بودجه با برش استانی برنامه هفتم با برش استانی آمایش سرزمین با برش استانی قوانین منطقه‌ای داریم قرار نیست که همه قوانین ملی باشد ما به فراخور مقتضیات منطقه‌ای لازم باشد قوانین منطقه‌ای کار می‌کنیم الان این اندیشکده قانونگذاری را در بیست و یک استان راه‌اندازی کردیم داریم ادامه میدهیم ، یک شبکه‌سازی اجتماعی با ظرفیت دانشگاه‌های استان هم کاملاً عملیاتی شده داریم دنبال می‌کنیم یا مثلاً ما اومدیم مرکز نوآوری و خانه خلاق را در قوه مقننه برای اولین بار ایجاد کردیم تا الان پنجاه و پنج رویداد نوآورانه خلاق با حضور مشارکت نخبگان جوان و دانشجویان خلاق انجام شده و دو هزار تا سه هزار نفر در این زیست‌بوم خلاقیت و نوآوری حول مرکز شکل گرفته مثلاً بررسی برنامه هفتم کشور ،
مقام معظم رهبری می‌فرمایند جوانان نخبه را برای مدیریت‌های آینده آماده کنیم یک راهش همین است یا اومدیم مدرسه حکمرانی و قانونگذاری شهید مدرس را برای اولین بار در مجلس یازدهم راه‌اندازی کردیم دو دوره تا حالا برگزار کردیم صد نفر از نخبگان کشور و علاقه‌مندان که دغدغه‌های عمومی دارند خیلی وقت‌ها اینها علاقه‌مند به مسائل قانونگذاری هستند اینها در این دوره‌های سه ماهه ما شرکت کرده‌اند هم آموزش‌های عمومی دیدند هم بسته به گرایش تخصصی خودشان آموزش‌های تخصصی دیدند اینها برای اولین بار بود که در این مجلس یازدهم مرکز پژوهش‌ها بود.یا مثلاً برای اولین بار در مجلس یازدهم مؤسسه افکارسنجی ملت راه‌اندازی شد ما الان شصت تا افکارسنجی کردیم راجع به طرح‌ها و لوایحی که نمایندگان درگیرش میشوند در مجلس همزمان ما افکارسنجی می‌کنیم نظر مردم را به نمایندگان در مورد اون موضوع که می‌خواهند تصمیم بگیرند منتقل می‌کنیم این یعنی مردمی‌سازی.
سوال: آقای دکتر اجازه بدهید باز من بگویم می‌توانید اینها را مثال برایش بزنید، چون من شهروند ممکن است درک نکنم خروجی‌اش کجا بوده ؟
نگاهداری: ما اخیراً رویداد نظاره دانش بنیان را برگزار کردیم معاونت علم و فناوری ، وزارت صمت و وزیر علوم آمد پای کار ، چهارصد تا شرکت دانش بنیانی که درگیر بحث قانون جهش دانش بنیان هستند آمدند پای کار ما اینها رو در قالب نشست‌های تخصصی و کارگروه‌ها سازماندهی کردیم از این طرف هم فراکسیون دانش بنیان مجلس با نمایندگانش آمدند پای کار ، الحمد الله این نشست به خوبی برگزار شد باعث شد الان سفارش دومی به ما شد ما الان پنجم دی‌ماه پیگیریم که برای زنان سرپرست خانوار و قوانینی که در ارتباط با آنهاست و رفع مشکلات زنان سرپرست خانوار ، رویداد نظاره دوم را برای زنان سرپرست خانوار برگزار کنیم.
سوال: می‌توانید مثالی بزنید از اینکه چطور این دانشگاه‌هایی که مرتبط شدند با شما توانستند احیاناً مسئله‌ای را ارجاع بدهند؟
نگاهداری: در همه موضوعات حتماً از صاحب‌نظران از نخبگان از دانشگاه‌ها از اندیشکده‌های ذی‌ربط حتی مثلاً از بخش خصوصی دعوت می‌کنیم و نظرهای تخصصی اون‌ها را اخذ می‌کنیم و در تصمیم‌گیری راجع به همه اینا می‌خوان پیش نویس قانونی بنویسیم همه تشکل‌های مردمی دعوت می‌کنیم می‌آیند حرف هایشان را می‌زنند. نهاد‌های نظارتی را دعوت می‌کنیم آنها حرفهایشان را می‌زنند دستگاه‌های دولتی مثل وزارت کشور دعوت می‌کنیم اینها حرفهایشان را می‌زنند ، بالاخره در این دوره ما موفق شدیم با همه اینها دور یک میز بنشینیم ساعت‌ها جلسه و بحث و گفت‌وگو و الحمد الله پیش‌نویسی الان رفته و در کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی آنجا هم دارد مراحل نهایی خودش را طی می‌کند بنابراین ارتباط‌گیری با دانشگاه‌ها جزو وظایف هر روز ماست و ما این کار را با جامعه دانشگاهی همیشه دنبال می‌کنیم.
سوال: امروز رهبر انقلاب بر اهمیت انتخاباتی با مشارکت و رقابت بالا و سلامت و امنیت تأکید کردند مرکز پژوهش‌ها برای تحقق این هدف تا به حال کاری انجام داده ؟
نگاهداری: مرکز پژوهش‌ها چند تا کار را در زمینه مشارکت مردم در انتخابات در دستور کار دارد. به عنوان مثال یکشنبه ساعت سه بعدازظهر نشست تخصصی راهکار‌های ارتقای مشارکت مردم در انتخابات را دفتر مطالعات سیاسی این مرکز برگزار خواهد کرد با حضور صاحب نظرانی که در این زمینه نظر خواهند داد یا مؤسسه افکارسنجی ملت ما دارد افکار سنجی‌هایی را در خصوص انتخابات و مشارکت و راهکار‌های افزایش مشارکت انتخابات، دغدغه‌ها و مسائلی که مردم در این ایام دارند اینها را دارد نظرسنجی می‌کند و اینها را در اختیار نمایندگان مجلس و نهاد‌های تصمیم‌گیر در عرصه انتخابات قرار میدهیم یکی از کارهای ویژه‌های مرکز پژوهش‌ها این است که در انتهای هر دوره در پنج شش ماه آخر می‌نشیند یک کار مطالعاتی را شکل می‌دهد راجع به تهیه اولویت‌های مجلس آینده که وقتی نمایندگان جدید می‌آیند ما یک بسته آماده‌ای راجع اولویت‌های پیشنهادی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و صنعتی، انرژی در اختیار نمایندگان مجلس قرار میدهیم.
سوال: یعنی انقطاعی که بین دو مجلس اتفاق می‌افتد کمتر و کمتر بشود؟
نگاهداری: پویش انتظارات مردم از مجلس آینده را راه‌اندازی کردیم سی و یک تا کلیپ تصویری که در آنجا حوزه‌های مختلفی که مجلس یازدهم پرداخته به دغدغه‌های مردم در دو دقیقه توضیح داده می‌شود و انتهای آن از مردم میخواهیم که پیشنهادتون برای مجلس دوازدهم چی هست ، اینها وصل میشوند به سایت مرکز و اینها روی سایت مرکز همه وجود دارد راجع به هر موضوعی که علاقه داشته باشند راجع به بازنشستگی راجع به سربازی راجع به اقتصاد و نظایر اینها و امکان اینکه پیشنهاد ثبت کنند وجود دارد این الان برای اولین با پویش انتظارات یکی از راهکار‌های ماست برای افزایش مشارکت مردم در تصمیم‌گیری ، یا مثلاً ما برای اینکه شور قانون گذاری و توجه به قانون را به عنوان رسالت اجتماعی در این ایام داشته باشیم آیین جایزه ملی قانون را برای اولین بار در مرکز پژوهش‌ها داریم در این دوره برگزار می‌کنیم و به بهترین قوانینی که تصویب شده باشد به بهترین اجرای قانون، به بهترین نظارت بر اجرای قانون، به بهترین تبعیت از قانون یعنی مردم عزیز ما اگر نمونه‌هایی بوده که علیرغم اینکه برایشان هزینه داشته پای قانون ایستادند و تبعیت کردند در این آیین میخواهیم رئیس مجلس جوایزی اهدا کنند.
یک بعد این آیین جایزه ملی قانون هم کارهای علمی و پژوهشی است که در ارتقای کیفیت قانونگذاری انجام شده این محور اول دارد حاکمیت قانون را در جامعه تبلیغ و ترویج می‌کند جامعه‌پذیری قانون را می‌خواهد تشویق کند این طرف هم دارد تشویق می‌کند همه محققانی که حالا مقاله علمی، پژوهشی، گزارشی، رساله و پایان نامه دکترایی یا طرح تحقیقاتی و کتاب علمی در زمینه ارتقای کیفیت قانونگذاری است اینها را مورد تشویق قرار بدهند الحمدلله تا الان هم بیش از هزار اثر به آیین جایزه ملی قانون ارسال شده است .
سوال: مجلس فقط قانونگذاری نیست جناب‌عالی هم می‌دانید یکی از شئون مجلس نظارت بر اجرای قوانین است یعنی خیلی‌ها می‌گویند که اگر همین قوانینی که فعلاً داریم اجرا بکنیم اوضاع خیلی بهتر می‌شود. حکمرانی بهتر می‌شود اثرش را روی زندگی مردم بیشتر نشان خواهد داد مرکز پژوهش‌ها برای نظارت بر اجرای قوانین چه پژوهش‌هایی کرده و چه راهکار‌هایی پیدا کرده و یا چقدر کار را ساده‌تر کرده برای نمایندگان ؟
نگاهداری:دغدغه اجرای قانون یکی از دغدغه‌های مرکز پژوهشهای مجلس است به قول شما مجلس دو تا بال دارد قانونگذاری و نظارت به همین تناسب ما هم در مرکز پژوهش‌ها داریم دنبال می‌کنیم شاید یکی از دغدغه نظارت بر اجرای قانون است یکی از کار‌هایی که ما بر اجرای قانون داریم دنبال می‌کنیم در مرکز پژوهش‌ها آن هم در این دوره بر اولین بار راه‌اندازی شده بحث راهبری گزارش‌های مرکز پژوهش‌ها است، ما در راهبری که در دو سال گذشته این را دنبال کردیم در عرض دو سال هر گزارش مرکز که منتشر می‌شود ما نگاه می‌کنیم ببینیم که چه پیشنهاد عملیاتی
می توانیم به دولت بدهیم چه پیشنهاد راهبردی نظارتی می‌توانیم به کمیسیون مجلس بدهیم که نظارت کند که آن قانون بهتر اجرا بشود یا به دولت پیشنهاد عملیاتی بدهیم برای اجرای بهتر قانون و چه پیوست رسانه‌ای می‌توانیم برای تنویر افکار عمومی منتشر کنیم که آگاهی مردم برای اجرای این قانون و یا نظارت بر آن قانون افزایش پیدا کند.
ما در این دو سال پانصد و هفتاد بسته عملیاتی طی نامه‌های رسمی به وزارتخانه‌های دولت در زمینه اجرای قوانین پیشنهاد‌های مشخص ارسال کردیم ششصد بسته نظارتی راهبردی هم به کمیسیون‌های مجلس،
سوال: حالا در ابزار‌های نظارتی مجلس شما به عنوان مرکز پژوهش‌ها کدومش را موثرتر می‌دانید؟
نگاهداری: ببینید نمی‌شود با هم مقایسه کرد هر کدوم کارکرد خودش را دارد مجلس ابزار‌های نظارت دارد، یکی مثلاً سؤالی است که نماینده از وزیر محترم می پرسد یا مثلاً تذکر است.
سوال: مثلا شما اثر بخشی تذکر را را سنجیدید آیا؟
نگاهداری: به این شکل بخواهم به روش علمی به شما بگویم که مثلاً مجموعه تذکرات و سؤالات را ارزیابی کرده باشیم ببینیم که به چه نتیجه رسیده.
سوال: واقعاً اثر دارد یا نه هنوز؟
نگاهداری: مثلاً سؤال دارد، تذکر دارد، استیضاح دارد، تحقیق و تفحص دارد این چهار تا کار ویژه نظارتی و کمیسیون اصل نود. یکی از کار ویژه‌هایی که این دوره اضافه شد با تدبیر ریاست مجلس یازدهم نظارت مردمی بود الان یک سامانه نظارت مردمی در مجلس یازدهم راه‌اندازی شده که مردم هرگونه تخلفات که در اجرای قانون یا اجرا نشدن قانون دیده بشود می‌توانند از طریق این سامانه به ریاست مجلس گزارش بدهند و دنبال بشود.
سوال: درباره نقش مردم و بازخورد‌هایی که مردم می‌دهند آیا سنجیدید ببینید مردم از چه قانونی بیشتر ابراز رضایت دارند ؟
نگاهداری: حالا واقعا این یک کار ویژه‌ای است که ما جدید شروع کردیم در قالب مؤسسه افکارسنجی ملت یک کارگروه هم راه‌اندازی کردیم و یک گروه علمی ارزیابی مردمی قوانین که قوانین را از نگاه مردم ارزیابی کنیم یا افکار سنجی بکنیم اثربخشی قانونی که فرض کنید پنج سال پیش تصویب شده ما این اثر بخشی را انجام میدهیم چند تا در دستور کار مرکز افکارسنجی ملت ماست و دفتر ارزیابی ، ولی هنوز گزارش‌های ما آماده نشده که این را منتشر کنیم ولی کاملاً تعریف شده و این کار ویژه را که اثربخشی قوانین است داریم دنبال می‌کنیم.
سوال: میخواهیم مصداقی‌تر درباره بعضی موارد صحبت بکنیم و یک طرح نظارت بر دانشگاه آزاد ما داشتیم به کجا رسیده؟
نگاهداری: ببینید بحث نظارت بر دانشگاه آزاد یک طرحی بود که عده‌ای داشتند دنبال می کردند در مجلس شورای اسلامی؛ دانشگاه آزاد هم واقعاً یکی از سرمایه‌های نظام است که در گام اول انقلاب واقعاً به عنوان یک دستاورد بزرگ علمی آموزشی و قابل توجه است و ظرفیت‌های بزرگی در آن ایجاد شده و به عنوان شاید دانشگاهی با رسالت اجتماعی که به صورت آموزش‌های فراگیر توانسته در همه استان‌های سراسر کشور حتی در مناطق محروم حتی جا‌هایی که آموزش عالی ما نفوذ کمتری داشته پوشش داده و به عنوان دانشگاهی با رسالت اجتماعی وظیفه خودش را در این سال‌ها انجام داده در سال‌های اخیر هم کارهای خوبی در اونجا انجام شده این که بحث نظام مسائل کشور را آمدند احصا کردند و الان پایان نامه‌های دانشگاه آزاد بر اساس سامانه نیاز‌های کشور برای اینکه مسئله محور کنند برای این که تحقیقات دانشگاه آزاد را در همه حوزه‌ها دارد مسئله محور طراحی می‌شود یا مثلاً ارتقای کیفی همین پایان نامه‌ها من برخی جلسات دفاع، من خودم عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم ولی مثلا برخی جلسات دفاع دانشجویانی که از اونجا داشتیم شرکت کردیم آدم می‌بیند سخت‌گیری که در پایان نامه‌های دکترا دانشگاه آزاد الان دارد در دوره جدید انجام می‌شود واقعاً مثال زدنی است نوع نظارتی که رویش انجام می‌شود یا مثلاً آمدند سرا‌های نوآوری را در سراسر در کشور گسترش دادند وظیفه فناوری و نوآوری که یکی از اولویت‌های کشور در شرایط امروز هست قبلاً در دانشگاه آزاد دیده نمی‌شد بیشتر وظایف روی حوزه‌های آموزشی تکیه داشت الان این سرا‌های نوآوری در دانشگاه‌های سراسری و دانشگاه آزاد در سراسر کشور پهن هستند و دارند ترویج فناوری و نوآوری انجام می‌دهد بنابراین اینها دستاورد‌های بزرگی است که هم مسئله محور کردن پژوهش‌ها الان به نظر من دانشگاه آزاد خوب حرکت کرده هم ارتقا کیفیتی که در کارهای پایان نامه و تحقیقاتش در دوره جدید رشد قابل توجهی کرده و هم نظارت نظر به آن ایفای نقش فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد الان در این زمینه جهش‌های خوبی داشت حالا یک بحثی مطرح است که آیا این نظارت در دانشگاه آزاد به عنوان یک نهاد عمومی مثلاً غیردولتی آیا نظارت باید در قالب ساز و کارهای درون دانشگاه انجام بشود یا نهاد‌هایی که در حاکمیت حضور دارند بتوانند که مثل مثلاً دیوان محاسبات مثل دیوان عدالت اداری و نظایر آنها بتوانند بر شکایات یا بحث‌های مالی و مسائل مختلفی که در دانشگاه آزاد وجود دارد در این ظرفیت بزرگ و اینها نظارت کنند دو تا دیدگاه هست برخی معتقدند که به خاطر ماهیت حقوقی این دانشگاه بهتر هست که این نظارت‌ها درون خود سازوکار داخل دانشگاه دیده بشود و در قالب هیئت امنا و نظارت که هیئت امنا بر خود دانشگاه دارد.
سوال: درباره سند تحول آموزش و پرورش ورودی داشتید با توجه به اینکه سند تحول آموزش و پرورش بعد از دوازده سال سی درصد پیشرفت داشته و از طرفی به‌هرحال موضوع آموزش پرورش یکی از مسائل بنیادین کشور هست؟
نگاهداری:سند تحول آموزش و پرورش مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و نظارت بر حسن اجرای آن هم از طریق سازوکار خود شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام می‌شود ولی ما به عنوان یک سند بالادستی همیشه دفتر فرهنگ و آموزش ما اولویت‌ها و رویکرد‌هایی که در سند تحول بود و گزارش‌های مختلفی را کار کردن در این زمینه منتشر کردیم و استفاده محتوایی از سیاست‌های آن سند انجام میدهیم در تنظیم پیش نویس‌های قوانین که کار می‌کنیم وگرنه کارکرد نظارتی برای خودمان قائل نیستیم، چون قانون مجلس نیست ما بیشتر نظارتمان در حوزه‌هایی است که قانون مجلس باشد شورا خودش سازوکار نظارت دارند.
سوال: نه ممکن هست درباره چگونگی نظارت شما نظری داده باشید؟
نگاهداری:خیر.
سوال: درباره برنامه هفتم شما اشاره کردید گفتید که یک نوع پیش‌نویس برنامه هفتم را شما به دولت دادید به دفتر رهبر انقلاب و به مجلس و نماینده‌ها چه اثری ازش دیدید در تصمیم‌گیری‌ها؟
نگاهداری: گزارشی را پژوهشگران مرکز آماده کردند ، بالای پنجاه تا پیشنهاد مرکز پژوهش‌ها در برنامه هفتم به تصویب رسیده بود در مواد و لایه‌های گوناگون و دوستان ما انصافاً رایزنی‌های خیلی نزدیکی با نمایندگان مجلس داشتندمثلاً یک ماده درباره هوش مصنوعی اضافه شد به لایحه دولت کاملاً پیشنهاد مرکز پژوهش‌ها بود دنبال کرد به عنوان فناوری‌های دانش‌بنیان که در اونجا دیده بشود بحث‌های انرژی ما در مورد ناترازی‌های انرژی و یارانه انرژی بسیار مؤثر واقع شد
سوال : مرکز پژوهش‌ها درباره آینده هوش مصنوعی و اینکه تا کجا چقدر می‌شود ازش استفاده کرد نگاهی داشته؟
نگاهداری: ما چند سال گذشته روی هوش مصنوعی فعال بودیم و بیش از دوازده سیزده تا گزارش مرکز پژوهش‌ها در این زمینه چاپ کرده کتابی را در این زمینه تألیف کرده و چاپ کرده اخیراً ما بیانیه سیاستی درباره تقسیم کار ملی در عرصه هوش مصنوعی و نقشی که می‌تواند داشته باشد و گزارشی را باز در زمینه تقسیم کار ملی و هوش مصنوعی انجام دادیم در اختیار نهاد‌های مختلف قرار دادیم.
پیشدستانه داریم کار می‌کنیم ببینیم که اون قوانینی که از نگاه حکمرانی برای مدیریت بهتر هوش مصنوعی لازم است را ما به موقع بتوانیم تهیه کنیم تا حالاعرض کردم کاملاً تمرکز داریم و گزارش‌هایی در این زمینه داریم کامل می‌کنیم.
سوال:، ولی هنوز به خروجی نرسیدید؟
نگاهداری: چرا منتشر کردیم.
سوال: پاسخ این سؤال رو بدهید که به هوش مصنوعی در حکمرانی تا کجا می‌شود اعتماد کرد؟
نگاهداری: ما در بیانیه سیاستیمان این را کاملاً به تفصیل باز کردیم اینجا دیگر شاید فرصتش نباشد این را باز کنیم، ولی یک بیانیه سیاستی رسماً منتشر کنیم در این زمینه.
سوال: فکر می‌کنید که در این ماه‌ها پیش رو چه کار مهمی خواهد بود که مجلس انجام بدهد حالا ممکن هست به پشتوانه مرکز پژوهش‌ها باشد؟
نگاهداری: به نظر من مهم‌ترین کاری که مجلس انجام خواهد داد بحث بودجه هزار و چهارصد و سه است که داریم دنبال می‌کنیم مهم‌ترین کاری که مرکز پژوهش باید انجام بدهد اتمام طرح تنقیح قوانین با هوش مصنوعی است و این پویش انتظارات مردم از مجلس است.
- نویسنده : مجله ایرانی
