مجله ايراني : هیچ مطالعه  با ارزشی از مزایای بلند مدت پاک سازی حمایت نمی کند. و در حالی که کارشناسان می گویند ممکن است مزایای کوتاه مدت وجود داشته باشد، با هشدارهای قابل توجهی همراه هستند.

کافی است در شبکه های اجتماعی عبارت «سم زدایی» یا «پاکسازی» را جستجو کنید. این صنعت جهانی چند میلیارد دلاری است.

در حالی که کاملا طبیعی است که بدن تغییر کند و هیچ غذایی در حد اعتدال مضر نیست، ، ممکن است از خود بپرسید: آیا باید یکی از این پاکسازی های جادویی را امتحان کنم؟ و آیا آن ها واقعا کار می کنند؟

پاسخ این سوال نیز مانند بسیاری از مسائل مربوط به بدن پیچیده است. به گفته ملیسا پریست، متخصص تغذیه و سخنگوی آکادمی تغذیه و رژیم درمانی، هیچ تحقیق ارزشمندی مزایای بلندمدت مرتبط با پاک سازی یا سم زدایی را پیشنهاد نمی کند. برخی از آن ها واقعا می توانند مضر باشند، به خصوص بدون نظارت پزشکی.

برخی افراد ادعا می کنند که با پاکسازی احساس بهتری دارند- انرژی بیشتر، تفکر واضح تر، نفخ کمتر. پریست می گوید که این تعجب آور نیست: ” اگر کسی که قبلا  مقدار زیادی غذای فراوری شده ،مقدار ناکافی فیبر، کم ترین میوه ها و سبزیجات مصرف می کرده، و حالا این غذاها را، حتی به مقدار کم تر، در رژیم غذایی خود بگنجاند، مسلما احساس بهتری خواهد داشت.”

در نهایت، برخی تغییرات در رژیم غذایی شما ممکن است در کوتاه مدت مزایایی داشته باشد، اما حتی آن ها با هشدارهای قابل توجهی همراه هستند.

پاکسازی چیست؟

هیچ تعریف خاصی از پاک سازی وجود ندارد، اما پریست می گوید که این کار معمولا شامل محدود کردن رژیم غذایی شما برای مدت کوتاهی با هدف سم زدایی از بدن است

انجام پاک سازی می تواند به معنای قطع لبنیات یا گلوتن به مدت یک ماه، ادامه رژیم غذایی مایعات یا آبمیوه به مدت یک هفته، یا صرفا روزه گرفتن باشد. حتی رژیم های غذایی مانند کتو را می توان پاک کننده در نظر گرفت.

اما آکادمی تغذیه و رژیم درمانی، بزرگ ترین سازمان متخصصان تغذیه و رژیم درمانی در جهان، پاک سازی را توصیه نمی کند. پریست می گوید به این دلیل است که بدن در حال حاضر فرآیند بسیار موثر خود را برای خلاص شدن از شر سموم، عمدتا از طریق کبد، کلیه ها و سیستم گوارشی دارد.

بر اساس مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ در Frontiers، اکثر پاک‌کننده‌ها در رده «رژیم‌های مد روز» قرار می‌گیرند، که اغلب گروه‌های غذایی را حذف می‌کنند، تغذیه کافی را ارائه نمی‌دهند و تغییرات کوتاه‌مدتی را که حفظ آن‌ها دشوار است، ترویج می‌کنند.

بسیاری از شرکت‌هایی که پاک‌کننده‌ها را ارائه می‌کنند، محصولات خود را با عنوان «پشتیبانی از تحقیقات» برچسب‌گذاری می‌کنند. برای مثال، “سم زدایی آب لیمو” تا حدودی به یک ماده اصلی برای پاک سازی تبدیل شده است. اما یک مطالعه که اغلب از آن به عنوان مبنای این پاک سازی یاد می شود، کم تر از صد شرکت کننده را تنها به مدت ۱۱ روز تحت نظر داشت.

ملیندا رینگ، متخصص طب داخلی می گوید: ” اغلب تغییرات مثبت در میان افراد در یک رژیم غذایی مشابه با محدود کردن کالری بدون مخلوط آب لیمو نیز مشاهده شد.”

مطالعات بسیاری نیز بر روی حیوانات انجام شده است که نتایج آنها به راحتی به انسان منتقل نمی شود.

پس فواید واقعی کوتاه مدت پاکسازی چیست؟

اما تعیین دقیق آنچه که پاکسازی در کوتاه مدت با بدن شما انجام می دهد دشوار است زیرا تنوع زیادی وجود دارد.

هدف برخی از پاک‌سازی‌ها کاهش التهاب است که می‌تواند ناشی از غذاهایی مانند لبنیات یا گلوتن باشد، به‌ویژه در افراد مبتلا به عدم تحمل. به گفته موسسه ملی سلامت، حدود ۶۸ درصد از جمعیت جهان به طور موثر لاکتوز را جذب نمی کنند و تا ۷ درصد از آن ها حساسیت به گلوتن از خود نشان می دهند. اما واکنش‌ها می‌توانند آنقدر خفیف باشند که حتی ممکن است از آن‌ها آگاه نباشید – که ممکن است توضیح دهد که چرا برخی افراد پس از حذف آن غذاها احساس بهتری دارند.

به گفته رینگ، التهاب بر بسیاری از فرایندهای فیزیکی تاثیر می گذارد و ممکن است به آرتریت، گاستریت و برونشیت منجر شود. بنابراین قطع آن غذاها، حتی برای مدت کوتاه، می تواند کمک کننده باشد. برخی غذاها یا مکمل ها مانند زنجبیل، سیر و اسیدهای چرب امگا ۳ نیز با کاهش التهاب مرتبط هستند.

پریست اضافه می کند که اگر فیبر بیشتری بخورید، که غذای میکروبیوم روده است، می تواند فواید کوتاه مدتی برای منظم بودن روده و هضم داشته باشد.

رینگ می گوید: «ما می دانیم که یک وعده غذایی می تواند بر میکروبیوم افراد تأثیر بگذارد. بنابراین برخی از اثرات نسبتاً فوری وجود دارد که می توانیم در شیمی، بیوشیمی و پاتوفیزیولوژی بدن مشاهده کنیم.

فواید روزه داری متناوب چگونه است؟

روزه داری متناوب یکی دیگر از راهبردهای محبوب سم زدایی است که اغلب شامل صرف غذا در طول بازه های ۸ یا ۱۲ ساعته می شود. این همچنین می تواند باعث ایجاد برخی تغییرات کوتاه مدت در بدن شود.

مهمتر از همه، تغذیه نکردن بدن باعث ایجاد فرآیندی به نام اتوفاژی می شود که در آن سلول ها اساساً اجزای قدیمی و آسیب دیده خود را پاک می کنند. بدن در حال حاضر دائماً تحت اتوفاژی است، اما روزه می‌تواند بدن را فریب دهد تا آن را بیشتر انجام دهد. این لزوما خوب نیست.

تحقیقات جدید نشان می دهد که اتوفاژی می تواند برای درمان دیابت و مبارزه با سلول های سرطانی مورد استفاده قرار گیرد. آبل می گوید: اما مشخص نیست که القای اتوفاژی از طریق روزه داری مزایای مشابهی دارد یا خیر و باید تحقیقات بیشتری روی افراد بیشتری در دوره های زمانی طولانی تر انجام شود.

روزه داری متناوب همچنین می تواند به فرد کمک کند تا سریع تر به حالت کتوزیس ( حالتی که بدن به جای گلوکز در خون، چربی را برای انرژی می سوزاند) برسد،  این هدف نهایی رژیم غذایی کتو است که شامل مقادیر بالای چربی ها، پروتئین متوسط و مقدار کمی کربوهیدرات و قند است.

گروه محققان هنوز در مورد ایمنی و مزایای طولانی مدت رژیم کتو نتیجه گیری نکرده است، اما یک بررسی در سال ۲۰۲۲ در مجله Nutrients کتوزیس  را با بهبود شناخت در شرکت کنندگان مبتلا به آلزایمر مرتبط دانست

. ” این حالت کتوزیس با حس افزایش انرژی  و قابلیت درک مغز  مرتبط است. رینگ می گوید: ” این بخشی از پاسخ به این سوال است که چرا وقتی ما این رژیم های کتوژنیک را انجام می دهیم، مردم واقعا می توانند احساس خوبی داشته باشند.”

با این حال، برای دیگران، به گفته آبل، یک عارضه جانبی رژیم کتو می تواند مه مغزی باشد.

خطرات پاک سازی

در شرایط نادر، پاک سازی می تواند اثرات شدید و حتی تهدیدکننده حیات داشته باشد. برای مثال خوردن بیش از حد هویج یا سایر مواد غذایی با سطح بالای ویتامین A می تواند باعث سردرد و ضعیف شدن استخوان ها شود. سبزی های برگی بیش از حد که اگزالات بالایی دارند نیز می توانند به کلیه ها آسیب برسانند.

سایر پاکسازی‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که محدودیت کالری زیادی دارند، می‌توانند اثر معکوس داشته باشند.

پریست گفت: ” بدن دوست دارد اطمینان حاصل کند که می تواند به عملکرد خود ادامه دهد، بنابراین همه نوع کاری را برای زنده ماندن انجام می دهد. سرعت متابولیسم را کاهش می دهد، تا بتواند انرژی دریافتی خود را حفظ کند.

بنابراین وقتی بعد از پاکسازی به سطح کالری یا مواد مغذی معمولی خود بازگردید، در واقع ممکن است وزن اضافه پیدا کنید.

پریست افزود: ” با این نرخ متابولیکی کندتر، هر آنچه باقی می ماند ممکن است به چربی تبدیل شود یا ذخیره و در زمان دیگری دوباره مورد استفاده قرار گیرد.”

افراد همچنین ممکن است به پاک سازی یا رژیم های غذایی مختلف ادامه دهند. این نوسانات شدید می توانند برای بدن مضر باشند.

آبل می گوید: در افراد مبتلا به دیابت، شما در واقع می توانید تفاوت هایی را در DNA کسانی که رژیم غذایی افراطی داشتند و کسانی که تغذیه سالم تری داشتند، ببینید. او می گوید: این افراط و تفریط به طور بالقوه می تواند مضر هم باشد.

در عوض، پزشکان و متخصصان تغذیه توصیه‌های معمول را ارائه می‌دهند: هیدراته بمانید و میوه، سبزیجات و فیبر کافی را به طور منظم بخورید – نه فقط برای چند هفته.

رینگ می گوید: ایجاد یک تغییر طولانی مدت و پایدار ، اولویت همیشگی من خواهد بود.

• نویسنده : مجله ايراني